Jedinica 29155: Kako je otkrivena tajna baza GRU u Gornjoj Savoji

Špijunska agentura Moskve odavno raspoređena širom Evrope, u Francuskoj je bila baza GRU

Agenti GRU-a stizali su iz Londona, Moskve, Španije ili Švajcarske. Francuska im je poslužila kao „bezbjedna“ etapa prije nego što se ovi prekaljeni ilegalci ne upute na konačnu destinaciju, piše Pobjeda.

Tajnim planom Kremlja, pod direktnom kontrolom Vladimira Putina i vrha vlasti u Moskvi, još od 2009. godine grupa ruskih vojnih agenata iz redova GRU-a, pod kodnim imenom Jedinica 29155, počela je sa operativnim subverzivnim akcijama sa političkom pozadinom širom Evrope – to je rezultat sedmogodišnje istrage koju su udruženo sprovele službe država NATO članica.

Pokazalo se da su zapadne službe dugo bile bez pravih informacija i da su tek povezivanjem naizgled izolovanih diverzija u više država Evrope ustanovile ,,modus operandi“ GRU-a, kao lažne i prave službene identitete jednog broja glavnih agenata.

PROČITAJTE JOŠ

• Špijunske igre: Nikada u istoriji diplomatije nije viđeno ono što se dešava u Evropi
• Angela Merkel odlazi, za sobom ostavlja špijunske afere
• RAZOTKRIVANJE: Ruska jedinica GRU-a za tajne operacije ponovo u žiži svjetske javnosti

Iako su zapadne službe radile tajno, informacija da su vlasti u Češkoj zvanično protjerale 18 članova osoblja ruske Ambasade u Pragu – pod sumnjom da su dio mreže agenata GRU i uz optužbu da su ruske obavještajne službe sudjelovale u eksploziji spremišta municije daleke 2014. godine – bila je povod za lavinu informacija o ,,crnim operacijama“ Kremlja širom Evrope.

,,OKIDAČ“: TROVANJE SKRIPALJA

Češka policija je tada sopštila da traga za dvojicom ruskih obavještajaca koji su oktobra 2014. godine bili u rejonu Vrbjetice gdje se desila eksplozija u kojoj su dva češka vojnika poginula.

Ispostavilo se da su operativci imali ruske pasoše sa imenima Ruslan Boširov i Aleksandar Petrov.

Koji dan kasnije, iz Velike Britanije je stigla informacija da je riječ o istoj dvojici agenata GRU osumnjičenih za pokušaj ubistva ruskog agenta Sergeja Skripalja i njegove kćerke marta 2018. godine u Salsburiju.

Skripalj je bio prebjeg i Moskvi je bilo jako stalo da ukloni čovjeka koji je mnogo znao o ,,crnim operacijama“ ruske tajne službe.

Korišćenje ,,novičoka“ (novitchok), supstance koja je bila sredstvo obračuna u doba Hladnog rata, bila je prva upotreba hemijskog oružja u Evropi poslije Drugog svjetskog rata. Ta je praksa, opasna za široku publiku, ilustrovala ekstremnu agresivnost Rusije u postizanju zacrtanih političko-obavještajnih ciljeva.

Kasnijom istragom je otkriven i pravi identitet dvojice agenata GRU-a koji su otrovom pokušali da ubiju Skripalja. Medijima je ustupljena informacija da je riječ o Anatoliju Čepigi i Aleksandru Miškinu.

Istraživački mediji u Evropi i SAD tada su pokrenuli opežnu istraživačku akciju da bi se otkrilo što više detalja o famoznoj Jedinici 29155 koja je, kako se ispostavilo, najmanje desetak godina operisala u brojnim državama Evrope, po instrukcijama Kremlja.

Skaj njus (Sky News) je sedinom 2019. godine objavio da su agenti GRU, osim trovanja Skripalja i njegove kćerke, učestvovali i u pokušaju ubistva trovanjem bugarskog proizvođača oružja Emilijana Gebreva.

On se na jednom prijemu u Sofiji iznenada srušio, izgubivši svijest. Njegov sin i jedan službenik u njegovom preduzeću, bili su, takođe, otrovani, ali su sva trojica preživjeli napad hemijskim oružjem.

Bugarsko državno tužilaštvo je kasnije podiglo optužnicu protiv trojice ruskih špijuna iz tajne jedinice GRU-a zbog trovanja proizvođača i distributera oružja Gebreva, njegovog sina, kao i još jednog rukovodioca u kompaniji koja se bavi distribucijom oružja i municije i koja je očito bila ,,trn u oku“ Moskvi.

– Na osnovu opisa bugarskih tužilaca, uzimajući u obzir da su na dan trovanja Gebreva u Sofiji bila tri službenika GRU-a, sigurni smo da su to: Sergej Fedotov (Denis Sergejev), Sergej Pavlov (pravo ime Sergej Liutenko) i Georgi Gorshkov, (čije pravo ime još nije u potpunosti identifikovano) – objasnio je u decembru iste godine, u razgovoru za Pobjedu, Hristo Grozev, urednik poznate istraživačke mreže Belingket (Bellingcat).

U zajedničkoj istrazi sa Špiglom (Der Spiegel) i Insajederom (The Insider), istraživački sajt Belingket otkrio je da je u srcu bugarske operacije trovanja bio tim od osam službenika GRU-a, koji su pripadali istoj tajnoj Jedinici 29155 i koji su doputovali u Bugarsku u vrijeme kada su izvršeni pokušaji trovanja.

Sve se to u Bugarskoj odigravalo nekoliko mjeseci nakon eksplozije u Češkoj i tada niko nije dovodio u vezu ova dva događaja. Ispostavilo se da je oružje i municija trebalo da budu reekspoprtovani iz Češke, preko Bugarske, za treću zemlju – najvjerovatrnije Ukrajinu – što je Moskva očito pokušala da spriječi po svaku cijenu.

RAZOTKRIVANJE U CRNOJ GORI

Otkriveno je mnogo toga i o dešavanjima u Crnoj Gori.

Britanski Gardijan je ukazivao da su dvojica agenata GRU-a učestvovala u operaciji pokušaja teorizma 2016. u Crnoj Gori: Eduard Širokov i Vladimir Popov, potvrđujući pisanje Pobjede čiji su novinari, koji mjesec ranije, razgovarali sa kolegom iz Gardijana.

Uz tu informaciju Gardijan je objavio i prve fotografije dvojice ruskih špijuna na Kalemegdanu u razgovoru sa Aleksandrom Sašom Sinđelićem, jednim od organizatora pokušaja terorizma u Crnoj Gori baš u danu parlamentarnih izbora 16. oktobra 2016. godine.

Uz dešavanja u Moldaviji (pokušaj svrgavanja prozapadne vlasti u Kišinjevu 2014. godine), kao i razotkrivanje subverzivne akcije u Crnoj Gori pokazalo je zapadnim obavještajnim službama da se ,,crne operacije“ koordiniraju iz jednog centra i da postoji tajna jedinica unutar GRU-a, koja je napravljena za specijalne operacije o kojima nemaju puna saznanja ni mnogi operativci GRU-a.

Ispostavilo se da je riječ o famoznoj Jedinici 29155.

LAŽNI PASOŠI

Istraživačka mreža Belingket je ustanovila da operativci GRU iz Jedinice 21955 putuju pod lažnim identitetom, da se njihovi pasoši obnavljaju svake dvije godine i da svaka serija sadrži posebno numerisane pasoše, od kojih je većina rezervisana upravo za službenike GRU.

Kasnijom istragom došlo se do frapantnog podatka: pasoši agenata GRU koji su učestvovali u trovanju Skripalja, kao i pasoši dvojice ruskih agenata koji su osmišljavali akciju u Crnoj Grori – iz istog su serijskog niza.

Utvrdilo se kasnije i da je ,,prethodno“ ime Vladimira Popova bilo Vladimir Mojsejev, a da je Eduard Širokov službovao pod imenom Eduard Šišmakov u Poljskoj, kao zamjenik vojnog atašea u Varšavi, odakle je protjeran nakon što je pokušao da vrbuje visokog oficira poljske vojske.

TAJNA BAZA U FRANCUSKOJ

Istraga je pokazala da je centar svih operacija Jedinice 29155 u Evropi.

Francuski Mond (Le Monde) je 2019. godine objavio da su engleska, francuska i švajcaraska tajna služba, zajedno sa još nekim evropskim partnerskim službama, uspjele da ,,identifikuju 15 oficira vojno-obavještajne ruske službe (GRU)“ i rekonstruisali su njihovo kretanje ,,od pokušaja trovanja u Bugarskoj 2015, operacije organizacije terorizma u Crnoj Gori 2016, te trovanja Skripalja marta 2018. godine“.

Ispostavilo se, kako je pisao novinar Monda Žak Foloru, da je Gornja Savoja u Francuskoj bila tajna baza operativaca.

Agenti GRU-a stizali su iz Londona, Moskve, Španije ili Švajcarske. Francuska im je poslužila kao „bezbjedna“ etapa prije nego što se ovi prekaljeni ilegalci ne upute na konačnu destinaciju.

– Ovaj pogranični region sa Švajcarskom, prema francuskoj kontra-obavještajnoj službi, služio je kao pozadinska i logistička baza oficira GRU-a za akcije širom Evrope, napisao je ovaj novinar decembra 2019. godine.

Prema pisanju Monda, ruski agenti su redovno boravili u istoj zoni Gornje Savoje, u gradovima kao Anemas, Evijan ili Šamoni, i u izolovanijim mjestima.

– Prije nego što bi stigli tamo, uglavnom su slijetali na aerodrom u Lionu, a jednom i u Nici, prije nego što bi proveli noć u hotelu u Kanu (Primorske Alpe) i vrlo često u Ženevi. Tamo su iznajmljivali auto da bi stigli u Gornju Savoju – piše francuski list.

Tako je napravljena rekonstrukcija putovanja agenata GRU. Agent Fedotov, koordinator operacija u Salzberiju 2018, na primjer je, svojevremeno ,,lokalizovan“ u Parizu, još novembra 2014. Ostao je u Francuskoj do 1. decembra iste godine, a u aprilu 2016, putovao je između Londona i Liona.

Dva salzberška ,,trovača“ Skripalja, utvrdile su zapadne službe, 9. septembra 2017. stigla su u Pariz iz Moskve, da bi neđelju docnije putovali u suprotnom smjeru. U međuvremenu su, naravno, posjetili bazu u Gornjoj Savoji, da bi potom, preko Ženeve, otišli u Veliku Britaniju…

– Nema dileme, ovaj pogranični region sa Švajcarskom, prema francuskoj kontra-obavještajnoj službi, služio je kao pozadinska i logistička baza oficira GRU-a za akcije širom Evrope – zaključuje Mond.

POVEZIVANJE IMENA

Prema pisanju tog francuskog medija, Jedinica 29155 i petnaest registovanih agenata obučavani su u 161. Centru za specijalnu obuku GRU-a.

Kasnije su zapadne obavještajne službe tvrdile da su neke grupe operativaca obučavane i u posebnom kampu kod, saveznika Moskve – Ismaila Kadirova u Čečeniji.

Upravo je Kadirov jedan od glavnih ljudi Vladimira Putina tokom agresije Rusije na Ukrajinu, što navodi na zaključak da je odavno bio aktivni sudionik subverzivnih akcija ruske tajne službe.

U međuvremenu, Belingket, Insajder i njemački nedjeljnik Špigl otkrili su pseudonime šest članova jedinice 29155: Vladimir Popov, Nikolaj Koninikin, Ivan Lebedev, Danil Stepanov, Sergej Pavlov i Georgi Gorškov, koji su zaduženi za bezbjednost i logistiku.

Ime Vladimira Popova, kao što je Pobjeda pisla u serijalu tekstova, direktno je povezano sa operacijom GRU u Crnoj Gori.

– Izgleda da je Vladimir Popov korukovodio, krajem 2016, sa još jednim agentom iz jedinice, Eduardom Šišmakovom, alias Eduard Širokovim, jednom operacijom protiv Crne Gore u trenutku kada je ova zemlja pokušavala da se približi Sjeverno atlantskom savezu – zaključuje Mond.

APELACIONI SUD ,,NIJE OBAVIJEŠTEN“

Ta operacija u Crnoj Gori, o kojoj je Pobjeda intenzivno pisala, bila je – operacija izazivanja haosa na dan parlamentarnih izbora 16. oktobra 2016. godine – od pokušaja nasilnog svrgavanja vlasti do pokušaja ubistva predsjednika naše zemlje Mila Đukanovića. Specijalno državno tužilaštvo na čelu sa Milivojem Katnićem podiglo je sljedeće godine optužnicu protiv 12 osoba – dvojice ruskih, trojice crnogorskih i sedam srpskih državljana – koja ih je teretila za pokušaj terorizma.

Presudom Višeg suda u Podgorici Eduard Šišmakov je osuđen na 15, a Vladimir Popov na 12 godina zatvora, penzionisani general srpske žandarmerije Bratislav Dikić na osam, dvojica čelnika ekstremističkih srpskih pročetničkih organizacija Nemanja Ristić i Vladimir Bogićević na sedam godina, a lideri Demokratskog fronta Andrija Mandić i Milan Knežević na po pet godina zatvora…

Apelacioni sud je 30. decembra 2021. godine poništio odluku Višeg suda, vratio predmet na ponovno suđenje uz nalog da sutkinja Suzana Mugoša – više ne može biti postupajuća sutkinja u tom predmetu.

Sljedstveno tome: odlukom vijeća Apelacionog suda Šišmakov i Popov su oslobođeni jer, prema mišljenju Apelacionog suda, prvostepeni Viši sud nije, poštujući Zakon o krivičnom postupku, shodno pravilima postupka utvrdio njihovu krivicu, pa čak ni njihov pravi identitet!

Tročlano Vijeće Apelacionog suda, u sastavu Milić Međedović, Seka Piletić i Milanka Žižić, preglasavanjem je čak ustvrdilo da prvoosuđeni Edurad Šišmakov ,,svakako nije predstavnik političkih struktura u Ruskoj federaciji“!

Ponovljeni sudski postupak u ovom predmetu trebalo je da počne juče, 10. februara, ali je odgođen za početak aprila.

Ruska federacija odbila je da izruči Šišmakova i Popova.

U međuvremenu, pojavljuju se novi dokazi o akcijama Jedinice 29155. Mako koga to zanima u Crnoj Gori, dok se čakaju predsjednički izbori, a jedini do sada potvrđeni predsjednički kandidat je lider Demokratskog fronta Andrija Mandić.

Ukoliko pobijedi u prvom krugu na predstojećim izborima, Mandić bi, prije svečane inauguracije na Cetinju, morao da se pojavi pred Višim sudom u Podgorici, kao optuženik za pokušaj terorizma.