Nije bilo neophodno da se penjete na Brdo kod Kranja, čak ni na kratko, da biste sagledali istinu o stanju stvari u kontekstu mogućnosti proširenja EU u bliskoj, to jest u sagledivoj budućnosti
Ispod tog Brda pogled je isti onom ,,ko na brdo, ako i malo, stoji…“ Svejedno je, dakle, đe stojite: aktuelni horizont evropskih integracija je isti odakle god da ga gledate. To jest – nema ga. Ili, ako vam to zvuči kao blaži izraz – toliko je daleko da se ne vidi – čak ni u svojoj ,,zamišljenoj hipotetičnosti“!
Očekivanja od Samita EU – Zapadni Balkan na Brdu kod Kranja su bila velika. Istovremeno, od tog sastanka na vrhu se nije ništa novo očekivalo.
Obje su konstatacije tačne, iako su jasno suprotstavljene. Objašnjenje je prosto: zavisilo je koga pitate, tj. na koga se odnose takva dijametralno različita očekivanja.
Začudo, odnosno sasvim logično za naše krajeve i za naše politike: oni koji su ostali razočarani što Samit nije definisao rok do kojeg bi zemlje Zapadnog Balkana trebalo da postanu članice Evropske unije pripadaju onim politikama kojima je evropska agenda, zapravo, samo ideološka poštapalica i propagandna poza. Mjesto i zemlja đe su se takva očekivanja očitovala lako je utvrditi.
S druge strane, one politike kojima je evropska agenda bila sastavni dio ukupnog političkog napora u godinama i decenijama za nama, bez obzira na to što su neke još uvijek vrlo daleko od Brisela, a neke ,,samo daleko“ – bez obzira na sva otvorena pregovaračka poglavlja, imala su mnogo skromnija i opreznija očekivanja.
Reakcije na vijesti i formulacije Deklaracije Samita u tim zemljama, uključujući Crnu Goru, bile su smirene. Rekli smo već: na Zapadu ništa novo.
Bajtal: Osuda na dugo i tiho umiranje koja traje već 30 godina gora je od smrtne presude!
DEKLARACIJA: IZRAZ REALNOSTI ,,NA TERENU“
Učesnici sastanka na vrhu su usvojili Deklaraciju, koja je (kao i uvijek kada su takvi zvanični dokumenti u pitanju) proizvod kompromisa i izraz političke realnosti u kojem se danas nalazi Evropa i njeno jugoistočno poluostrvo.
Njen najvažniji pasus, zapravo početak prve tačke, glasi: ,,EU ponovo potvrđuje svoju nedvosmislenu podršku evropskoj perspektivi Zapadnog Balkana i pozdravlja predanost partnera sa Zapadnog Balkana evropskoj perspektivi, što je u našem zajedničkom strateškom interesu i ostaje naš zajednički strateški izbor. EU ponovo potvrđuje svoju posvećenost procesu proširenja i svoje odluke donesene na osnovu toga, na osnovu vjerodostojnih reformi partnera, poštenim i rigoroznim uslovima/uslovljavanjima i na principu sopstvenih zasluga“.
Najinteresantnijom tačkom Deklaracije se čini ona treća: ,,EU je daleko najbliži partner Regionu, glavni investitor i najznačajniji donator. Nezapamćeni obim i raspon ove podrške moraju biti u potpunosti prepoznati i preneseni od strane partnera u njihovoj javnoj raspravi i komunikaciji“.
Ovđe jedino nedostaje znak uzvika, rekli bismo. Na koga su sve evropski prijatelji mislili i zbog kojih su balkanskih politika i zvaničnika osjećali zajedničku potrebu da naglase ovaj segment problema – lako je prepoznati. Učestala javna zahvaljivanja ruskim i drugim ne-evropskim podrškama i pomoći čuje se i do Brisela. Uz to, ponavljanje ove istine je i evropsko podsjećanje Zapadnom Balkanu da je EU najdarežljiviji globalni partner.
Maksimalistička očekivanja (čitaj: definisanje roka i datuma) su ovim bila negirana, a ona realistična, kojima se uvijek odlikovala crnogorska zvanična pozicija (posljednjih godinu dana ne računamo, naravno), su ovakvom formulacijom potvrđena, naročito na samom kraju: ,,princip sopstvenih zasluga“ – što reafirmiše, bar djelimično, umnogome zaboravljeni ,,regata princip“ – da svaka zemlja može napredovati isključivo na osnovu sopstvenog napretka.
Režim Aleksandra Vučića je svoje glasače učinio ekonomski zavisnima
OČEKIVANJA, RAZOČARANJA I STVARNOST
U susret Samitu dvije su medijske objave pobudila posebnu pažnju.
Prvi je bio izvještaj agencije Rojters, o kojem smo već pisali. Ne navodeći izvore i imena, čuvena novinska agencija je anticipirala pozicije zemalja članica EU na sastanku u Sloveniji. Bez obzira na promptne negacije i demantije iz samog sjedišta EU i sa najviših mjesta – takve su ,,indicije“ i informacije potvrđene na samom sastanku, pa i u završnom dokumentu.
Druga je (ne)zgoda prošla gotovo nezapaženo u crnogorskoj političkoj i široj javnosti – a posebno u onom dijelu koja je bliska aktuelnoj vlasti u našoj zemlji.
Opora kritika uloge i djelovanja Olivera Varheljija, mađarskog diplomate kojem je povjeren posao evropskog komesara za susjedstvo i proširenje, koju je objavio ugledni američki portal ,,Politico“, nije ostavila mnogo prostora za tumačenje. Naklonost Vučičevoj Srbiji i ,,interesantan“ odnos prema temama i dilemama koje se tiču evropskih aspiracija i pozicije Sjeverne Makedonije, bili su samo neki od detalja u tekstu ,,bez rukavica“, naslovljenom kao ,,Oliver Varhelji – evropski čuvar kapije pod paljbom“.
Stvari su, naravno, povezane.
Nije bilo neophodno da se penjete na Brdo kod Kranja, čak ni na kratko, da biste sagledali istinu o stanju stvari u kontekstu mogućnosti proširenja EU u bliskoj, to jest u sagledivoj budućnosti. Ispod tog Brda pogled je isti sa onim ,,ko na brdo, ako i malo, stoji…“
Svejedno je, dakle, đe stojite: aktuelni horizont evropskih integracija je jednak odakle god da ga gledate. To jest – nema ga. Ili, ako vam to zvuči kao blaži izraz – toliko je daleko da se ne vidi – čak ni u svojoj ,,zamišljenoj hipotetičnosti“!
Zato je uloga g. Varheljija takva kakva jeste. Sa dužnim poštovanjem: promocija interesa Srbije koja je, ne samo zbog Kosova, zapravo vrlo daleko od mogućnosti da bude kredibilni kandidat za EU članstvo. ,,Politico“ je to lapidarno definisao već u podnaslovu: ,,Mađarski komesar za proširenje favorizuje kandidaturu Srbije i umanjuje zabrinutost za demokratiju, prema zvaničnicima i internim dokumentima“.
Kratko i jasno. Mi u Crnoj Gori smo to naslutili prije godinu dana, povodom čudnog stava g. Varheljija o proglašenju nekadašnjeg ambasadora Srbije za nepoželjnu osobu.
Ali, da pritvrdimo: nije naš mađarski prijatelj uzrok postojećem stanju stvari na relaciji EU – Zapadni Balkan. On je njegova posljedica. Čak i ako isključimo višak njegovog ,,entuzijazma“ za neke zemlje i probleme, s jedne, a manjak pažnje koje pokazuje prema ostatku balkanske grupe zemalja i naroda, s druge strane, ostaje činjenica da je ovaj komesar izraz politike zvaničnog Brisela, a ne obrnuto. (Naši bi narodi rekli: ne bilo ga birati!)
Tu prostu činjenicu ne treba smetnuti s uma. Ljutnja nije dobar saveznik na ovom nivou stvari, pa i kada ima stanovitih povoda i razloga za istu. Naročito kada o svemu razmišljate iz pozicije male zemlje, čiji nesporni iskoraci (naročito u upoređenju sa susjedima sa istim evropskim očekivanjima) očigledno ne znače mnogo u ovom kompleksnom trenutku za evropsku politiku na Balkanu.
A vide se čak iz SAD, đe je sjedište pomenutog medijskog koncerna ,,Politico“.
Željko Komšić na EU samitu u Ljubljani: Obnova EU integracija kroz jednakost građana
EVRO-BALKANSKA PERSPEKTIVA
Osnovno (cinično) potpitanje uz ovakav međunaslov je: ,,A ima li je?“
Događaji poslije, ali i neposredno prije, samog sastanka evropskih i balkanskih zvaničnika u Sloveniji (đe je čak i zajedničko slikanje za štampu izazvalo bezazlene komične, ali, ujedno, i simbolične situacije) potvrđuju svu težinu izazova sa kojima se suočavaju briselska administracija i politička vođstva u zemljama-članicama.
Dešavanja na srpsko-kosovskoj granici su pokazala svu ispraznost i nedjelotvornost koketiranja sa kvazi-evropskim konceptima i ,,shemama“ kao što su nekadašnji ,,Mini-Šengen“ i sadašnji ,,Otvoreni Balkan“. Taj je požar na sjeveru Kosova brzo (i privremeno) ugašen, ali se, da se tako izrazimo, otvorenost za otvoreni Balkan od strane glavnog promotera te ,,otvorenosti“ pokazala u potpuno otvorenoj formi.
Tj. ogoljenoj: šetnja ruskog ambasadora u Beogradu pomenutom granicom, zajedno sa njegovom srpskim domaćinima, jasno je upozorenje za sve koji su pisali Deklaraciju na Brdu kod Kranja. Ili bi tako valjalo da bude.
Podrška Mađarske stavu Poljske povodom njenog disputa sa zvaničnim Briselom u vezi primata evropskog nad nacionalnim zakonodavstvima (što Varšava ne želi da prihvati) samo proširuje pukotinu koja odavno postoji prema politikama i stavovima koje sprovodi premijer Viktor Orban.
Ti sporovi otvaraju pitanje funkcionisanja EU kao zajedničke politike i strukture i pokazuje, među mnogim drugim primjerima, da EU ima, na nesreću i na žalost cijelog Zapadnog Balkana (ili – bar većine zemalja našeg Regiona), mnogo važnije upite, probleme i krize, nego što su balkanske situacije u Bosni i Hercegovini, izazovi u Crnoj Gori, kosovski čvor za Srbiju, kao i druge srpsko-kosovsko-albanske zapetljane igre i nadmudrivanja, pa, na kraju, i (ne)izazvana kašnjenja i blokiranja Sjeverne Makedonije.
Sejdinović: SPC počiva na ekstremnom nacionalizmu, etnofiletizmu i srebroljublju
ZIMA IZ KREMLJA, ALI I IZ BRISELA
Ukupna evropska ,,istočna politika“, u koju svakako spada i Balkan, je odavno pod velikim opterećenjima. Stvari su dodatno dramatizovane ne samo odlaskom Angele Merkel, već i reperkusijama koje novi gasovod, ,,Sjeverni tok 2“ (a što je vrlo značajna stavka kancelarkine ,,strateške zaostavštine“), koji ne prolazi kroz Ukrajinu, znači za budućnost ove zemlje, ali i za samu održivost jedinstvene evropske politike prema Putinovoj Rusiji.
Kada se sve pomenuto – ali i mnoge druge nepomenute stvari uzmu u obzir – među njima i cunami ostavki i izbornih poraza srednjeevropskih političkih lidera poslije otvaranja ,,Pandora papira“- na kraju gotovo profetski zvuči kratki komentar jednog od čelnika Gazproma, na koji smo slučajno naišli na Tviteru: ,,Zima će biti hladna“. Pa vi tumačite, kao da piše ispod te ,,vremenske prognoze“.
Za Zapadni Balkan danas je potrebno reći, da dozovemo u pamćenje Jiržija Pelikana i njegovo djelo o Čehoslovačkoj 1968, da zima ne dolazi samo iz Kremlja. Zapadni Balkan je u zimi koja, ovih godina, stiže i iz Brisela.
Proljeće je daleko i ne treba mu se samo nadati. Predstoji mnogo truda i muke da se evropska balkanska agenda vrati u normalu. Crna Gora za taj napor ima sve razloge i interese. Ima i istorijsku potrebu.
Zato je realistično čitanje zaključaka sa Brda kod Kranja izuzetno značajno. Svijest o dubini i sadržini problema je prvi korak ka njegovom rješavanju.
Uz malu pomoć i razumijevanje iskrenih evropskih prijatelja, naravno.
Napomena o autorskim pravima: Dozvoljeno preuzimanje sadržaja isključivo uz navođenje linka prema stranici našeg portala sa koje je sadržaj preuzet. Stavovi izraženi u ovom tekstu autorovi su i ne odražavaju nužno uredničku politiku The Balkantimes Press.
Copyright Notice: It is allowed to download the content only by providing a link to the page of our portal from which the content was downloaded. The views expressed in this text are those of the authors and do not necessarily reflect the editorial policies of The Balkantimes Press.