O aktuelnoj spoljnoj politici Srbije

MURAL SRBIJE

– Upotrijebiću metaforu koja će biti jasna svima: spoljnopolitički mural Srbije isprljan je brojnim verbalnim hicima i ruženjima drugih strana, najviše strana iz EU, u čemu su se nadmetali i predstavnici vlasti i skoro cjelokupne opozicije – objašnjava Milan Jovanović, predsednik Foruma za bezbednost i demokratiju, za Pobjedu – napominjući da svako normalan i dobronamjeran mora da pozdravi božićne najave i nastojanja Beograda da se poprave odnosi između Srbije i Hrvatske, ali podsjeća da su pred ovu posjetu i vlast i opozicija tvrdili kako su odnosi nikad gori. Jovanović kaže da Dačić treba da pokuša i sa posjetom Berlinu, dok još nije kasno, zbog upotrebe neodmjerenih i nepristojnih riječi upućivanih njemačkim funkcionerima i Njemačkoj.

Pozdravljajući Dačićevu posjetu Zagrebu uz podsjećanje da je došla poslije teških riječi nakon podnošenja optužnice protiv hrvatskih pilota za Petrovačku cestu, Popov ukazuje da je barem neformalno trebalo da sjednu Plenković i ministri sa Dačićem i dogovore zajednički sastanak dvije vlade na kojem bi se napravio inventar dosadašnjih odnosa, otvorenih pitanja i dogovorili dalji koraci, ali to se nije desilo.

NEIZVJESNOST

Jovanović primjećuje da u tekstovima o važnosti otopljavanja odnosa između Beograda i Zagreba nije pronašao da je neko naglasio da je na Batrovcima ukinut ukaz/procedura usporenog propuštanja hrvatskih diplomata prilikom ulaska u Srbiju, koje je inadžijski inaugurisao prethodni ministar unutrašnjih poslova Vulin. A što se tiče odnosa sa Crnom Gorom, ističe da je tu mnogo problema.

– Možda ćemo jednog dana prisustvovati i spoljnopolitičkom susretu u Podgorici s ciljem otopljavanja političkih odnosa između predstavnika Srbije i evroatlantske Crne Gore – dakako ukoliko u Crnoj Gori Crnogorci ne budu nacionalna manjina, onako kao što joj predviđaju i žele najodurniji promoteri tzv. „srpskog sveta“ i perjanice Demokratskog fronta. Takva promocija „srpskog sveta“, ne samo u Crnoj Gori, najviše problema ostaviće Ivici Dačiću i narednim ministrima spoljnih poslova, budući da je briga o Srbima koji žive u drugim nezavisnim državama bila verbalno vulgarizovana i u tzv. ruskom štimu – kaže Jovanović.

NACIONALIZAM

Dobre regionalne priče kvari nacionalizam koji se naročito razbuktao u Srbiji sa kojim je ojačala i desnica.

– Bojim se da će se nastaviti loš trend u međusobnim odnosima. Problem je što imamo dvije opcije koje su bile na vlasti i 90-ih godina – HDZ u Zagrebu i koaliciju SPS-SNS, čak i personalno ima istih ljudi. Sa obje strane imamo suviše dugo njegovan narativ o tuđoj krivici i našoj nevinosti, da su drugi zlikovci, naši su heroji i taj narativ je bio i u Banjaluci prilikom neustavnog obilježavanja „dana Republike Srpske“ – objašnjava Popov i navodi primjer da se u Beogradu vodila velika bitka oko murala Ratku Mladiću, a nakon toga su osvanuli murali i u drugim gradovima i natpisi da je Mladić heroj.

– Podstičući nacionalistički trend vidimo da kod nas žestoko jača desna opcija. Makar nekoliko mjeseci prije posjete mora se stvarati jedna dobra atmosfera, onakva kakva je bila kada je Vučić 2018. godine išao u Zagreb – kada su ga pitali šta je potrebno za normalizaciju odnosa on je rekao da Vulin zaćuti makar na sto dana. Mora da prestane verbalna paljba između Beograda i Zagreba – smatra Popov. Ali nije prošlo ni dva-tri dana od Dačićeve posjete Zagrebu u nekom tabloidu je izašao naslov da ,,ustašama smeta što je Vučićev sin bio u Banjaluci“.

UPOZORENJE

Veliko pitanje za Srbiju je i neriješena situacija sa Kosovom u čijem posredovanju EU nije imala uspjeha pa su SAD preuzele rješenje u svoje ruke i u Prištinu i Beograd poslale specijalnog izaslanika Dereka Šolea. Postavlja se pitanje da li će se ove godine normalizovati odnosi i postići konačno rješenje za Srbe koji tamo žive?

– Ako mislite da je konačno rješenje za Srbe zajednica srpskih opština, onda će ona zaista biti formirana, ali tako da od nje Priština i albanska strana neće zazirati. Ali ,,konačno rješenje“ (je opasna kombinacija riječi) nije važno samo za kosovske Srbe već i za sve građane koji tamo žive. Kosovu je potrebna normalizacija života i bezbjednost za sve i zajednička borba svih protiv kriminala i korupcije – ocjenjuje Jovanović i ističe da su alati za to KFOR i – Briselski sporazum koji je još šansa za normalizaciju, iako nije obavljen dio poslova koji se tiče postizanja raspoloženja javnih mnjenja koja bi tome pogodovala.

– Dobar je sticaj okolnosti što je spoljnopolitičke poslove preuzeo Dačić koji je jedan od kreatora tog sporazuma – navodi Jovanović.

Popov ističe da je od najjače ekipe izdato upozorenje iz SAD-a navodeći da to vidi po reagovanjma vlasti u Beogradu.

– Splasnule su oštre riječi na račun Zapada. Ovaj put pritisak je ozbiljan i liči mi na ono što se nekada zvalo „holbrukovanje“. Očito SAD dolaze sa malo jačim argumentima i idejama šta će se desiti u kojoj varijanti saradnje ili nesaradnje. Slična poruka je poslata i u Prištini jer tvrdi Kurtijev kurs sigurno ne ide u prilog da se nešto dobro desi na Kosovu – zaključuje Popov.

JAČINA PRITISKA

Postavlja se pitanje da li, osim Kosova, SAD mogu značajnije da utiču na Srbiju kako bi prestala promocija Rusije u svakom smislu: medije, neuvođenje sankcija, prisustvo članova grupe Vagner… ili bi Srbija mogla da potpadne pod neki vid sankcija. Jedan korak u tom pravcu je i najava zamrzavanja odnosa sa BIA-om, zbog toga što je vodi Vulin.

– SAD to mogu i moraju – sada je akcenat na „moraju“ – odgovara Jovanović i kaže da su prethodnih godina iz Vašingtona jasno upozoravali vlasti Srbije na pojačani malignitet ruskog uticaja u Srbiji i da je sada sve kulminiralo imenovanjem novog čelnika Bezbjednosno-informativne agencije, koji je otvoreno slovio kao ličnost omiljena u Kremlju, posebno Nikolaju Patruševu, glavnom bezbjednjaku Rusije.

– Zato ohrabruje ovo uvođenje oficira za vezu Stejt departmenta i predstavnika Ministarstva spoljnih poslova Srbije. Taj oficir za vezu mogao bi biti od ogromne važnosti za budućnost srpsko-američkih odnosa, a i za čitav region. Naravno pod uslovom da tamo kao oficir za vezu ne ode neko sa Rusijom i Putinom u srcu – kao što na parlamentarnim skupštinama NATO u ime Srbije najviše ima mrzitelja NATO-a, Zapada i EU – navodi Jovanović i zaključuje da je instalacija „vagnerovaca“ na Kosovu i u Srbiji dramatično ugrožavanje bezbjednosti Srbije, ne samo kao zemlje koja je kandidat za članstvo u EU već i njenog poretka i samostalnosti i nezavisnosti.

Crna Gora interesna zona Beograda

– Ako su funkcioneri SNS-a mogli da idu u Nikšić kad su bili izbori i aktivno učestvuju u tim zbivanjima, onda me ne čudi što su ovi gradonačelnici došli u Beograd. Nakon svega što se dešavalo jasno je da Beograd ima veliki upliv na politička zbivanja u Podgorici i da to gleda kao svoju interesnu zonu i toga se neće okanuti iako su bila upozorenja Zapada, Kvinte – ocjenjuje Aleksandar Popov, a prenosi Forum za Bezbednost i Demokratiju.